Gure erakusketak

Oraingo erakusketa

Une honetan ez dago aldi baterako erakusketarik ikusgai.

Aukera bakarra, Joaquin Sorolla margolariaren artelan bikain bi ezagutzeko eta, parean, ehun gauzaki ingururen bitartez, erlijiotasuna eta artea nahastatzen dituan arloa, erlikiena eta erlikia-ontziena, ezagutzeko.

Erakusketa honegaz, Eleiz Museoak, Bilboko Arte Ederren Museoaren lankidetza zuzenagaz, Joaquin Sorollaren heriotzaren mendeurrena ospatzeko egingo diran ekitaldiakaz bat egin gura dau.

Sorollaren margolan erlijiosoak

Sorolla, batez be kostaldeko paisaiek egin eben ospetsu, argia eta koloreak bikain islatzen dituelako. Baina bere ibilbidearen hasieran, gai erlijiosoko pasarte kostunbristengaitik nabarmendu zan. Aitagarriak dira, besteak beste, eleizen barrualdeak eta horren adierazle bikain dira Bilboko Arte Ederren Museoan gordetzen diran Erlikiari musu emotea eta Eskari-mahaia.
Erlikiari musu emotea artelanean, artistak egundoko gaitasuna erakusten dau konposizino nahasia buztartzeko, marrazki artetsua eta argi eta kolorearen erabilera bikaina nabarmentzen dalarik. Valentziako San Paulo eleizako alboko kapera baten, parrokoak erlikia aurkezten dau eleiztar anitzek musu emon deioen.

Eskari-mahaia artelanak bikain nahastatzen ditu lur eta gris koloreak kandelek sortutako argi-izpiakaz. Zirriborro erako itxura dau eta zera agertzen da: altara nagusitik hurran dagoan mahaiaren inguruan dagozan emakumeek doeak eskatu eta jaso egiten dabez, eta debozino-gauzak eskaintzen dabez kultuan.
Baina erakusketa Sorollaren artelan distiratsu bi honeek baino gehiago da. Erlikiari musu emotea artelanak erlikien arlora garoaz. Jaiera herrikoia, sinisteak, pentsaerak…

Erlikiak…

Kristautasunaren hasierako uneetan be egiten zan erlikien gurtza, martirien gorpuzkiak gurtzen ebezanean.
Erdi aroan, kristau eremu osora hedatu zan. Sasoi baten, ohikoak ziran segurtasunik eza, gaixotasuna eta gosea…, jenteak babes eta laguntasuna bilatzen eban zeruko botereetan. Eta erlikiak, hau da, santa eta santuen gorpuzkiak euren bitarteko bihurtu ziran.

Erlikia, santutasunaren hondakin ikugarria, materiala zan. Bitarteko izan eitekean naturaz gaindikoaren aurrean. Jaieratsuaren erregu eta eskariak zuzenean jaso eikezan eta berehala arreta eskaini, eguneroko bizitzan agertzen ziran arazo zehatzak konponduz: gaixotasuna, ekonomia-zailtasunak, familia kontuak…

Ospe eta ortodoxiaren ezaugarri, barrokoan erlikien gurtzaren susperraldia bizi izan zan, ia gaur egunera arte bizirik iraunez.
Gaur egun, gero eta laikoagoa dan gizartean, erlikien gurtza desagertu egin dala emoten dau. Edo, beharbada, protagonistak dira aldatu diranak.

… eta erlikia-ontziak

Erlikiek edukiontzi egokian, edukiarentzat duina dan ontzian, babestu beharra egoan eta erlikia-ontzia zan edukiontzi hori. Sorolla eta erlikiak erakusketaren zatirik nagusienean, edukiontzi honeen aniztasuna erakusten da.
Hona hemen hainbat adibide: Ozerimendiko San Lorentzo ermitako (Zeanuri) lipsanoteka, XII. gialdi ingurukoa izan daitekena, edo Errigoitiko Gorputz Santuaren zilarrezko eskua, XVI. gizaldirako mintzamenaren arazoak, esate baterako hitz-moteltasuna, sendatzen ebazan momia naturala.

Tipologiak, era askotakoak dira: Abadiñokoa, zilindro erakoa da (Sorollaren margolanekoa bezalakoa) eta kustodia erakoak be badagoz (Sukarrieta, Markina), kurutze erakoak (Berriz), obelisko erakoak (Bermeo), piramide erakoak (Lekeitio), tenplu klasiko erakoak (Berriz)… Eta materialak: batez be zilarrezkoak, baina baita zurezkoak, letoizkoak, ehunezkoak…

Gainera, erlikia-ontzi zintzilikariak dagoz edo estanpa erako erlikia-ontziak, esate baterako Teresa Doneak landatutako hurritzaren zuraz egindako kurutze txikia.

Batzuetan, erlikia bakarra jasoten dabe, baina beste batzuetan, ehunka: 362 dagoz metatuta Bera Kruz komentuko erlikia-ontzi arkitektonikoan, Berrizen! (gainera, hilabetez hilabete antolatuta).

Baloratuenen artean, Jesukristori lotutakoak dira, batez be Lignum crucis deitutakoak, hau da, josi eben kurutzearen ustezko zatiak. Erakusketan ikusi daitekez horreetako hiru, XVII. eta XVIII. gizaldietako pieza barrokoak, Bilboko Santiago katedraletik eta Joan Santuak eleizatik (Bera Kruz Kofradia) eta Gordexolako Molinarreko San Joan Lepogabetua eleizatik etorritakoak.

Aitamen berezia merezi dabe ikutze-erlikiek: santuak ikutu dabezan gauzakiak. Erakusketan, “Hilobi Santua ikutu” daben hosto eta lorez egindako hainbat estanpa ikusi daiteke. Baina piezarik aitagarriena Aingeru Goardakoen Kongregazinoak Bilbon gordetzen dauan Rafaela Ibarra dohatsuaren hil-maskara da.

Ohikuneak

Sorollaren Erlikiari musu emotea oinarritzat hartuta eratutako erakusketan islatutako beste alderdi bat, jarduera honetan eta antzekoetan erabiltzen ziran jantziak eta tresnak dira, Eskari-mahaia lanean be ikusi daitekenez.